‘Wees jezelf!’ Hoe vaak hoor je dat iemand zeggen?  Het lijkt eenvoudig om jezelf te zijn. Toch zie je dat mensen het lastig vinden om dicht bij zichzelf te blijven. Ze doen zich anders voor dan ze werkelijk zijn. Hoe komt dat?

Mensen zijn sociale dieren

Dit houdt in dat het denken, doen en voelen van mensen sterk beïnvloed wordt door anderen. Vanaf het moment dat je opstaat tot het moment dat je naar bed gaat word je beïnvloed door je gedachten en gevoelens en gedraag je je hiernaar.

Het begint ’s ochtends al als je voor je kledingkast staat. Wat trek je aan? Je keuze wordt beïnvloed door wat je die dag op de agenda hebt staan. Ga je naar je werk, dan trek je iets anders aan dan wanneer je bijvoorbeeld op je vrije zaterdag met je kinderen op pad gaat.

Als je voor je kast staat komen er verschillende gedachten voorbij: ‘Staat dit me wel?’ ‘Maakt het me slank?’ ’Wat zullen mijn collega’s hiervan vinden?’ ‘Is het wel zakelijk genoeg?’ Je laat je beïnvloeden door je gedachten over jezelf, anderen en de situatie en past je kledingkeuze daarop aan.

Op je werk word je graag gezien als een sociale, hard werkende collega die goed kan samenwerken en voor resultaat zorgt. Dus doe je je best om aan dat beeld te voldoen. Bovendien voelt het fijn als je collega’s je waarderen.

Bewust en onbewust observeer je de groep. Hoe gedragen anderen zich? Waar praten ze over? Hoe is de sfeer? Wat is ‘done’ en wat is ‘not done’? Je observatie en gedachten hierover zorgen ervoor dat je je aanpast en gedraagt naar de waarden van de groep. Ook als dat niet overeen komt met je persoonlijke behoeften.

Je past je aan anderen aan

Dit voorbeeld laat zien hoe makkelijk je jezelf aanpast aan anderen. Er zijn natuurlijk altijd regels waar je rekening mee dient te houden, waardoor er enige aanpassing van je verwacht wordt. Meestal kun je je daarin wel vinden en komt het overeen met je waarden. Maar wat als je voorbijgaat aan je persoonlijke behoeften en je continu volgens de waarden van anderen leeft? Je vaak aanpassen aan anderen vergroot de kans dat je zelfbeeld niet meer overeenkomt met wie je werkelijk bent.

Hoe blijf je dicht bij jezelf?

Ieder mens heeft behoefte aan waardering en erkenning. Je wilt op waarde geschat worden, geaccepteerd worden en gezien worden.

Volgens Carl Rogers (Amerikaans psycholoog en een van de grondleggers van de humanistische psychologie), ontwikkelen mensen die positieve waardering krijgen van anderen, een zelfbeeld dat overeenkomt met hun werkelijke zelf en hoe ze zich van binnen voelen. Dat geeft eigenwaarde en zelfvertrouwen, waardoor je geen moeite hebt om voor je behoeften uit te komen. Je blijft dicht bij jezelf.

Sociale waardering

Krijg je geen positieve waardering, dan pas je je op dusdanige wijze aan dat je alsnog de waardering vanuit je omgeving krijgt. Hierdoor ben je niet meer jezelf. Je hebt minder zelfwaardering, maar wel sociale waardering. Dat zorgt ervoor dat je niet meer congruent ben met jezelf. Je laat naar buiten toe iets anders zien dan hoe je je van binnen voelt.

Door het de ander naar de zin te maken om waardering te krijgen, doe je jezelf ondertussen geweld aan. Wanneer je je te veel aan anderen aanpast, komen je eigen behoeften niet voldoende aan bod en dat gaat wringen. Je bent ontevreden, voelt je ongelukkig, voelt verwarring, onrust, of je ervaart psychische problemen.

Wat maakt dat HSP zich makkelijk aan anderen aanpassen?

Hoogsensitieve personen hebben van nature een set eigenschappen waardoor ze zich makkelijk aanpassen aan anderen. Door hun sensitiviteit voelen ze bijvoorbeeld haarfijn aan wat anderen nodig hebben. Ook hebben ze aandacht voor de harmonie in een groep en voelen ze aan hoe de dynamiek goed blijft. Daarbij zijn ze erg zorgzaam en empathisch. Dat maakt dat ze het de ander graag naar de zin maken. Ze begrijpen goed hoe zij zich voelen. Vanuit dat perspectief kiezen ze makkelijker voor de behoefte van de ander in plaats vanuit hun eigen behoefte te handelen.

Gebrek aan waarden

Vaak zie je dat HSP van jongs af aan zich al makkelijk aan anderen aanpassen. Dat komt omdat ze zich anders voelen dan anderen.

Wanneer je leeft volgens de waarden van anderen, verlies je het contact met jezelf. Hierdoor ontstaat een gebrek aan eigenwaarde. Je hebt het gevoel dat je niet voldoet, dat je niet voor vol wordt aangezien of dat je vaak leed wordt aangedaan. Een gebrek aan waarden zorgt voor mentale problemen.

Verbinden met jezelf

Om dicht bij jezelf te blijven, is het noodzakelijk je persoonlijke behoeften helder te hebben, zodat je hiernaar kunt leven en je gelukkiger voelt. Hiervoor is het van belang om weer te gaan voelen wat je nodig hebt. Voor HSP die het contact met zichzelf verloren zijn kan dat lastig zijn.

Er zijn verschillende manieren om dichter bij jezelf te komen. Hierbij kun je denken aan: ademhalingsoefeningen, mindfulness, yoga en wandelen in de natuur. Dit helpt je om vanuit je hoofd meer in je lichaam te komen.

Je grenzen aangeven

Zodra je meer in je lichaam zit, kun je beter voelen wat jij nodig hebt. Je voelt bijvoorbeeld beter aan wanneer je rust moet nemen. Of je herkent dat je uit loyaliteit iets doet voor een ander, terwijl je er geen tijd of geen zin in hebt.

Wanneer je gaat luisteren naar je persoonlijke behoefte, wordt het makkelijker om je grenzen aan te geven. Als een vriendin je vraagt om een avond mee uit te gaan en jij liever thuis blijft om op te laden, mag je gerust zeggen dat je niet kunt. Je kiest dan niet voor sociale waardering, maar hebt zelfwaardering. Door voor je eigen behoefte te kiezen vergroot je je eigenwaarde en zelfvertrouwen.

Dicht bij jezelf blijven

Het dus van belang om in contact te zijn met je gevoel, maar ook om je waarden helder te hebben. Dat kan lastig zijn als je je te vaak hebt aangepast. Hierdoor voel je je onzeker, onrustig en verwarrend.

Om weer terug te komen bij jezelf, te ontdekken wie je bent, welke kwaliteiten je hebt en wat je wilt bereiken in het leven, kun je soms wel wat hulp gebruiken. Dan is het fijn om gecoacht te worden.

Coaching bij hoogsensitiviteit is zeer geschikt voor HSP die zichzelf altijd aan anderen aangepast hebben, waardoor ze het contact met zichzelf zijn kwijtgeraakt. Je leert weer te voelen, zodat je beter je grenzen kunt aangeven. En je ontdekt wat jij belangrijk vindt, welke waarden je hebt zodat je daarna gaat leven.