“Mijn ex is een narcist!” Dat hoor ik vaker. Bij mij rijst meteen de vraag: “Hoe weet je dat zo zeker?” Niet om iemands constatering in twijfel te trekken, maar omdat een narcist zich niet makkelijk laat diagnosticeren. Een echte narcist is ervan overtuigd dat er niets mis is met hem. En zal daarom niet zo gauw een psycholoog bezoeken.
Vaak is zo’n uitspraak niet gebaseerd op een daadwerkelijke diagnose van een psycholoog, maar gestoeld op wat iemand over narcisme gelezen heeft en eigen ervaring. Helaas schuilt hierbij het gevaar dat iemand onterecht het stempel ‘narcist’ opgeplakt krijgt.
Toch kan het zijn dat je wel met een narcist te maken hebt. Als dat zo is, dan heb je waarschijnlijk een lange weg afgelegd voordat je besloot om te gaan scheiden. Scheiden van een echte narcist is niet zo eenvoudig.
Narcistische trekjes
Narcistische trekjes hebben we overigens allemaal. Alleen verschilt het per persoon in welke mate narcisme aanwezig zijn. En ook wanneer we narcistische trekken laten zien. We kunnen ons allemaal weleens narcistisch gedragen. Vooral in conflict situaties, zoals bijvoorbeeld bij een scheiding, wanneer we dreigen te verliezen wat ons lief is. Doordat we overmant worden door emoties, gedragen we ons anders. Daardoor kan ons beeld wat vertroebelt raken.
Zodra er sprake is van overspel, bestaat de kans dat er gelogen of zelfs gemanipuleerd wordt. Bewust liegen en manipuleren past bij narcistisch gedrag, maar het zijn niet de enige eigenschappen die onder narcisme vallen. Kenmerkend voor een narcist is dat de emotionele intelligentie niet of nauwelijks ontwikkeld is. Hierdoor kan hij zich moeilijk inleven in de ander. In feite telt alleen zijn eigen gevoel.
Iedereen wordt geboren met een set eigenschappen die ons kenmerken. Sommige eigenschappen zijn meer aanwezig, andere eigenschappen zullen zich af en toe manifesteren. Pas wanneer een eigenschap automatisch aanwezig is, spreken we van een persoonlijkheidskenmerk.
Wanneer je narcistische trekken bij je (ex)partner herkent, is het de vraag of een bepaalde trek onder een eigenschap valt die routinematig aanwezig is en of deze een extreme vorm aanneemt.
Vertoont je (ex)partner grensoverschrijdend gedrag waar jij je geen raad mee weet, raadpleeg dan een professional, zodat je advies kunt krijgen over hoe je hiermee beter om kunt gaan.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis
Een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) wordt gediagnosticeerd door een psycholoog of psychiater. Om een diagnose te kunnen stellen zal de ‘narcist’ zelf moeten meewerken aan een onderzoek en dat gebeurt vaak niet. ‘Hij mankeert immers niets!’ 😉
Ook als iemand wel gediagnosticeerd is met een narcistische persoonlijkheidsstoornis, wil dat nog niet zeggen dat hij in therapie gaat. De narcist moet intrinsiek gemotiveerd zijn om te veranderen. Vaak zie je dat er met therapie gestopt wordt, zodra het te confronterend wordt.
Kortom, een narcist laat zich niet zo gauw diagnosticeren, waardoor je niet zwart op wit krijgt dat je met een narcist te maken hebt. Toch valt er wel een patroon te herkennen en kenmerken die altijd aanwezig zijn.
Hoe gedraagt een narcist zich?
Een narcist is over het algemeen charismatisch, welbespraakt, toont interesse en geeft je in eerste instantie het gevoel dat je speciaal bent. Hij komt zelfverzekerd over, hoort zichzelf graag spreken en is vaak het middelpunt in een groep. Een narcist gedraagt zich losjes en maakt grapjes (vaak ten koste van iets of iemand). Hij voelt zich superieur ten opzichte van anderen en meent recht te hebben op bepaalde privileges.
Een narcist heeft een sterke behoefte aan bewondering en erkenning. Ook heeft hij behoefte aan macht en controle. Wanneer een narcist zijn zin niet krijgt wordt hij boos en gedraagt hij zich onredelijk. Tijdens een conflict zal hij jou de schuld geven van alles wat niet goed ging. Hij is het slachtoffer en jij bent de schuldige.
Narcisten zijn zeer berekenend en ijzersterk in het verdraaien van de werkelijkheid. Hoe de buitenwereld hem ziet is erg belangrijk voor hem. Daarom doet hij er alles aan om het perfecte plaatje te creëren.
De narcist in een relatie
Is de narcist op zoek naar een relatie, dan gaat hij letterlijk op jacht. Hij ziet jou als zijn prooi. In het begin wordt alles uit de kast gehaald om jou voor zich te winnen. Hierin gaat hij heel geraffineerd te werk. Opgeven is er niet bij. Een narcist gaat door totdat hij zijn zin krijgt. Hij zal je op handen dragen, overladen met cadeaus en complimenten. Doordat hij zo overtuigend is, denk je dat het echte liefde is. Niets is minder waar. Zodra hij je voor zich heeft gewonnen, leer je een ander persoon kennen. Langzaamaan zorgt hij ervoor dat je afhankelijk van hem wordt. Als hij de kans krijgt isoleert hij je zelfs van je vrienden en familie.
Voor de buitenwereld lijkt het alsof jullie het ideale koppel zijn en het ideale leven leiden. De werkelijkheid is anders. De complimenten waar hij eerst mee strooide, maken plaats voor kleinerende opmerkingen. Hierdoor ontwikkel je een negatief zelfbeeld. Je zelfvertrouwen daalt naar nul en je loopt continu op je tenen. Want hij controleert je in alles wat je doet. Hij zal er voor zorgen dat je zijn spel meespeelt om het mooie plaatje voor de buitenwereld in stand te houden. Hij manipuleert, bedriegt en is snel jaloers.
Opvallend is dat hij emotionele situaties mijdt. Hij heeft geen empathisch vermogen en begrijpt niet waar je het over hebt als je over je gevoelens spreekt. Op het moment dat jou iets naars overkomt, zoals het verlies van een dierbare of ander verlies, zal hij het afdoen als iets onbelangrijks en snel overgaan tot de orde van de dag. Alsof er niets gebeurd is.
Omgaan met een narcist
Het heeft geen zin om een narcist te confronteren met zijn gedrag. Hij is een ster in het verdraaien van de werkelijkheid. Daarbij gaat hij geraffineerd te werk. Hij zal de omgeving overtuigen van zijn verhaal.
Het beste advies: “Geef de narcist geen munitie”. De narcist doet er alles aan om de macht en controle over jou en je leven te houden.
Zodra je gaat scheiden van een narcist kun je je voorbereiden op een harde strijd. Meestal wordt het een vechtscheiding. Dit kan emotioneel zwaar en ingewikkeld zijn. Je doet er goed aan een professional in te schakelen als het je teveel wordt.
Wel of geen narcistische ex?
Herken je je ex niet volledig in het verhaal wat zojuist beschreven is, dan vertoont iemand wellicht wat narcistische trekken, maar is hij/zij niet direct een een narcist. Ga voor jezelf eens na in hoeverre deze trekken al aanwezig waren voordat jullie relatie tot een eind kwam. Kijk vooral ook naar wat er met jou is gebeurd tijdens jullie relatie.
Is je ex daadwerkelijk een narcist, dan heb je al veel overwonnen om te komen waar je nu bent. Scheiden van een narcist vergt veel moed. En als je eenmaal gescheiden bent zal je kan het zijn dat je nog wat hobbels te nemen hebt.
Na een destructieve relatie zal je jezelf weer moeten hervinden. Vaak heeft je zelfbeeld een flinke deuk opgelopen. Daarom is het raadzaam professionele hulp te zoeken, zodat je je weer zelfverzekerd en gelukkig gaat voelen.
Bewijs dat je (ex)partner een narcist is heb je feitelijk niet nodig, zolang je rekening houdt met zijn manier van handelen kun je een hoop frustratie en boosheid voorkomen.
Heb je het gevoel dat je jezelf bent kwijtgeraakt en wil je je weer krachtig voelen zodat je voluit gaat leven? Vraag hier een gratis adviesgesprek aan. Samen bespreken we welke stappen je kunt nemen om jouw leven weer kleur te geven.
