Plan je het liefst alles tot in de details, zodat je niet voor verassingen komt te staan? Vind je dat je eerst aan van alles moet voldoen voordat je goed voor de dag kunt komen? Maar merk je ondertussen dat die controle ook behoorlijk wat stress oplevert en zou je stiekem wat relaxter door het leven gaan? In deze blog neem ik je mee in hoe gemakkelijk we onszelf regels opleggen die ons ervan weerhouden om voluit te leven.

Waar komt die controledrang vandaan?

De drang om overal controle over te houden komt vaak voort uit angst. Je wilt minder leuke of pijnlijke situaties voorkomen. Daardoor vermijd je bijvoorbeeld een verjaardag waarvan je weet dat daar iemand komt waar je een conflict mee hebt. Of je vermijdt een netwerkbijeenkomst omdat je het lastig vind om contact te leggen. Door niet te gaan voorkom je dat je je ongemakkelijk voelt.

Het kan ook zijn dat je jezelf rigide regels oplegt om de controle te houden. Je vindt bijvoorbeeld dat je geen fouten mag maken op je werk. Dus doe je er alles aan om dit te voorkomen. Je maakt veel overuren, om er zeker van te zijn dat je goed werk aflevert. Of je vindt dat je superslank moet zijn, waardoor je zes keer per week sport en super gezond eet. Daardoor sla je andere sociale activiteiten vaak af. Op die manier voorkom je dat je niet kunt sporten of in de verleiding komt om minder gezond te eten. Zo houd je rigide de controle over je figuur.

De angst die hieronder ligt komt vaak voort uit onzekerheid. Je bent bang niet goed genoeg te zijn. Het idee niet te voldoen aan andermans of eigen verwachtingen doet pijn. De gevoelens die daarmee gepaard gaan wil je niet voelen. Daarom vermijd je liever lastige situaties en leg je jezelf strenge regels op.

De illusie van controle

Deze voorbeelden laten zien hoe we proberen onze gevoelens te controleren omdat we geloven dat controle de oplossing is, terwijl het eigenlijk een probleem vormt. De druk die we onszelf opleggen om aan bepaalde verwachtingen te voldoen, ontnemen ons de vrijheid om echt gelukkig te zijn. Het is als het vasthouden van een te strak gespannen elastiek, waarbij de druk alleen maar toeneemt.

De ware betekenis van geluk

Ieder mens verlangt ernaar enige controle uit te oefenen over hoe hij zich voelt, en dat is begrijpelijk. Maar, als we de emotionele controleagenda te strak toepassen, belanden we in een staat van lijden. Geluk wordt vaak verward met constant goed voelen of genot ervaren, maar dit is een misvatting. Het najagen van voortdurend genot maakt ons niet daadwerkelijk gelukkiger.

Geluk is geen eindbestemming

Het idee dat geluk een vast punt is waar we uiteindelijk aankomen, is een illusie. Geluk is eerder de voortdurende reis van het leven, gevuld met ups en downs, waarbij we bewust ‘ja’ zeggen tegen de verschillende ervaringen die ons pad kruisen. Wat ons gelukkig maakt is het leiden van een rijk en zinvol leven waarin je bereid bent de volledige reikwijdte van menselijke emoties te ervaren. Dit is de benadering vanuit de Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

Controlestrategieën

Vaak grijpen we naar controlestrategieën om negatieve gedachten en gevoelens te ontlopen. We proberen krampachtig situaties te beheersen in de hoop onszelf te beschermen tegen pijn en lijden. Paradoxaal genoeg brengen deze strategieën vaak meer lijden met zich mee dan verlichting. Het rigide vasthouden aan controleagenda’s verstikt de mogelijkheid om voluit te leven.

Een controlestrategie is bijvoorbeeld: afleiding zoeken om bepaalde gevoelens of gedachten niet te voelen; bepaalde activiteiten of situaties vermijden omdat ze negatieve gedachten of gevoelens oproepen; positief denken om andere gedachten uit te bannen; jezelf bekritiseren, piekeren, een ander de schuld geven; een middel zoeken die je gevoelens verdoven.

Een tip om de controle los te laten

Wil je meer vrijheid ervaren in je emoties en gedachten? Begin met het bewust worden van de controlestrategieën die je hanteert. Observeer zonder oordeel. Kies vervolgens één specifieke controlestrategie en experimenteer bewust loslaten. Het kan in het begin ongemakkelijk aanvoelen, maar dit is een stap naar een meer flexibele en compassievolle relatie met je innerlijke wereld.

Daadwerkelijk stappen zetten

Herken je controlestrategieën die je belemmeren om voluit te leven? Wil je echte verandering? Laat je coachen. Een coachtraject gebaseerd op ACT helpt je daadwerkelijk een omslag te maken. Meer hierover ontdek je hier